Με χαρά θα ήθελα να ευχηθώ καλή και δημιουργική συνεργασία με τον Υποψήφιο Διδάκτορα του Τμήματος Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας του Ιονίου Πανεπιστημίου Δρ. κ. Μιχάλη Ξανθάκη. Η διδακτορική έρευνα έχει τον τίτλο: Περιβαλλοντική επικοινωνία και μάρκετινγκ για την οικοτουριστική ανάπτυξη προστατευόμενης περιοχής. Η μελέτη παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για την Κεφαλονιά, για την Ελλάδα αλλά και Παγκόσμια. Αφορά ένα σχετικά νέο τύπο τουρισμού τον νυχτερινό (astrotourism) και τη δημιουργία και λειτουργία του Πάρκου Σκοτεινού Ουρανού (dark sky parks) του Εθνικού Δρυμού Αίνου.
Περίληψη:
Η παρούσα ερευνητική πρόταση διερευνά τις σύγχρονες τάσεις μίας ειδικής μορφής οικοτουρισμού, της παρατήρησης του νυχτερινού ουρανού, καθώς και τις πρακτικές της περιβαλλοντικής επικοινωνίας και τον ρόλο του μάρκετινγκ στην εν λόγω μορφή. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στον «νυχτερινό τουρισμό», την εναλλακτική αυτή μορφή με τις περιορισμένες, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες μορφές, παρεμβάσεις στο περιβάλλον, που ταυτόχρονα αναδεικνύει την σκοτεινότητα μιας περιοχής ως φυσικό πόρο, συμβάλλοντας στην τοπική ανάπτυξη [1]. Σκοπός της έρευνας είναι να διερευνήσει κατά πόσο η επιλεγείσα περιοχή το Υποψήφιο Διεθνές Πάρκο Σκοτεινού Ουρανού του Εθνικού Δρυμού Αίνου, διαθέτει τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για την ανάπτυξη του νυχτερινού τουρισμού και ποιες είναι οι τεχνικές του μάρκετινγκ και ο ρόλος της περιβαλλοντικής επικοινωνίας απέναντι στο σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα της φωτορύπανσης, ώστε να επιτευχθούν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, δηλαδή η οικοτουριστική ανάπτυξη του Πάρκου. Τα διεθνή πάρκα σκοτεινών ουρανών είναι στην ουσία προστατευόμενες περιοχές (Εθνικοί Δρυμοί, Εθνικά Πάρκα, Περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλους κτλ.) οι οποίες προσθέτουν στις υπάρχουσες δομές προστασίας και την προστασία του νυχτερινού ουρανού και της φύσης από τη φωτορύπανση. Ο θεσμός αυτός αποδείχτηκε ιδιαίτερα πετυχημένος, καθώς οι επισκέπτες των εθνικών πάρκων ζουν την συγκλονιστική εμπειρία ενός πραγματικά σκοτεινού ουρανού σε νυχτερινά προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ή νυχτερινές δραστηριότητες και αποτελούν αγγελιοφόρους της σημασίας της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος από τη φωτορύπανση [2]. Αυτό οδήγησε σταδιακά σε μεγαλύτερη αναγνώριση του προβλήματος της φωτορύπανσης, σε συνδυασμό και με δράσεις. Όπως: νυχτερινή φωτογράφιση, παρατήρηση, ουρανογραφία στα πάρκα σκοτεινού ουρανού. Η αναγνώριση του προβλήματος οδήγησε σε ισχυρότερη πίεση για σωστό φωτισμό και μέτρα κατά της φωτορύπανσης όχι μόνο στην περιοχή των πάρκων, αλλά και σε γειτονικές αστικές περιοχές. Ταυτόχρονα, τα εθνικά πάρκα είδαν αύξηση επισκεψιμότητας και εσόδων και τη διαφοροποίηση της δραστηριοποίησής τους μέσω καινοτόμων περιβαλλοντικών προγραμμάτων [3]. Βασική προϋπόθεση ωστόσο για την ανάπτυξη του νυχτερινού τουρισμού σε μια περιοχή αποτελεί η συναίνεση και συνεργασία των ντόπιων κατοίκων και των τοπικών φορέων. Η συμμετοχή σε όλα τα στάδια που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων και η σύμπραξη με τα ενδιαφερόμενα μέρη που δραστηριοποιούνται στον τόπο καθώς και με κεντρικούς φορείς, θέτει τις σωστές βάσεις για την εφαρμογή ενός τέτοιου εγχειρήματος. Σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό της ειδικής αυτής μορφής οικοτουριστικής αγοράς, διαδραματίζει επίσης το κοινό στο οποίο απευθύνεται το εν λόγω προϊόν και χαρακτηρίζεται για την ευαισθησία του σε περιβαλλοντικά ζητήματα, το ενδιαφέρον του για συμμετοχή σε συναφείς μαθησιακές εμπειρίες, την επιλογή εγκαταστάσεων μικρής κλίμακας κ.α., στοιχεία που καθορίζουν και τα επικοινωνιακά μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την προσέγγισή του [3]. Η προσέλκυση του ενδιαφέροντος τους, η δημιουργία των κατάλληλων υποδομών που θα εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους, καθώς και η προσφορά μιας ολοκληρωμένης εμπειρίας, όπως οι ίδιοι την επιθυμούν, επιδρά καθοριστικά στον προορισμό και την εξέλιξή του, καθώς οι επισκέπτες του Πάρκου σκοτεινού ουρανού αναζητούν τα αυθεντικά του χαρακτηριστικά, γεγονός που σε μεγάλο βαθμό μεταθέτει την ευθύνη στους υπεύθυνους του μάρκετινγκ και της περιβαλλοντικής επικοινωνίας να σχεδιάσουν και να αναδείξουν τα στοιχεία αυτά [3].
[1] A. Papalambrou, P. Antonopoulos και B. Zafiropoulos, «“DarkSky.gr’’ – A Greek Campaign for Light Pollution Awareness,» σε 9th International Conference of the Hellenic Astronomical Society, Athens, 2010.
[2] International Dark Sky Association, «International Dark Sky Places,» International Dark Sky Association, [Ηλεκτρονικό]. Available: https://www.darksky.org/our-work/conservation/idsp/. [Πρόσβαση 25 9 2020].
[3] E. Fayos Sola, C. Marin και J. Jafari, «Astrotourism: No Requiem for Meaningful Travel,» Pasos. Revista de Turismo y Patrimonio Cultural, τόμ. 12, αρ. 4, pp. 663-671, 2014.
Abstract :
The study explores the modern trends of a specific form of ecotourism, the observation of the night sky, as well as the practices of environmental communication and the role of marketing in it. Particular attention is given to astrotourism, a new alternative form with limited, compared to other forms, interventions in the environment, which at the same time highlights the darkness of an area as a natural resource, contributing to local development. The aim of the research is to investigate whether the selected area, the aspiring International Dark Sky Park of Aenos National Park in Kefalonia island, Greece has the characteristics necessary for the development of astrotourism.
International Dark Sky Parks are protected areas (National Parks, Areas of natural beauty, etc.) which support policies about the protection of the night sky from light pollution. This designation has proved particularly successful, as visitors of dark sky parks experience a truly dark sky through environmental education programs or night activities and become messengers of the importance of protection of the natural environment from light pollution. For this reason, astrotourism development is closely linked to the participation of local people at all stages of the project. In this framework, the research attempts through primary and secondary research, to present the optimal application of environmental communication and marketing tools in astrotourism, which does not undermine the quality of the environment and the need for protection, but rather to ensure the maximization of its value in order to bring economic benefits to the local community, but also to offer
an integrated experience to astrotourists who visit the destination. Specifically, the research focuses on the study of the regions’ offered resources, while recording the views of residents and travelers (using questionnaires). It is also conduct a study of dark sky parks’ websites on whether they have a special category of environmental news, related to light pollution and whether they use appropriate colors in their graphic interface, to emphasize the need for awareness from light pollution. Finally, an assessment will take place about the impact of light pollution on the wildlife of Aenos National Park. Based on the survey results, the research will proceed within the development of a concrete methodology for applying the principles of astrotourism in a destination, proposing the use of appropriate marketing tools in order to create
demand for ecotourism services and products, ensuring its sustainability in the future.