Οι ψευδείς ειδήσεις (fake news) και η παραπληροφόρηση – πληροφορίες αλλοιωμένες εσκεμμένα με σκοπό την παραπλάνηση ανθρώπων – έχουν εξελιχθεί σε ένα ορατό παγκόσμιο φαινόμενο με συνέπειες για όλους και όλες. Συχνά χρησιμοποιούν το συναίσθημα για να τραβήξουν την προσοχή και να προσελκύσουν επισκέπτες, για οικονομικούς ή ιδεολογικούς λόγους. Την εποχή που ο κόσμος είναι κλεισμένος στα σπίτια του (κυριολεκτικά) η ενημέρωση έχει τον πρώτο ρόλο και οι αναγνώστες μαζί με τους δημοσιογράφους οφείλουν να δράσουν!
Στο V1 STOP Fake news
Δημιουργήθηκε για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και της διάδοσης ψευδών ειδήσεων (fake news) σχετικά με τον κοροναϊό στο studentmedia.gr μια ειδική κατηγορία με τίτλο HUNT NEWS με μια νέα υπηρεσία όπου εντοπίζει αυτόματα από την google τις λέξεις κοροναϊός, fake news και ψευδείς ειδήσεις και παρουσιάζει όλα τα σχετικά άρθρα (μερικά μπορεί να μην έχουν σχέση αλλά τα εμφανίζει γιατί έχουν τις λέξεις κλειδιά)! http://www.studentmedia.gr/huntnews ώστε να αποτελέσει ένα αρχικό χώρο ανάγνωσης όλων των άρθρων στο διαδίκτυο και να δημιουργηθεί και η σχετική βάση δεδομένων όπου μπορεί ο χρήστης να κάνει αναζήτηση.
Στο V2 STOP Fake news
Θα απαντήσουμε στο ερώτημα “Πως μπορεί κάποιος να εντοπίσει ψευδείς ειδήσεις (fake news) ή παραπληροφόρηση;”
Απλά βήματα:
1. Ελέγξτε το μέσο μαζικής ενημέρωσης
Το γνωρίζετε; Ψάξτε για πληροφορίες σχετικά με την ιστοσελίδα. Τι λέει στο για εμάς/about us; Υπάρχει εταιρεία ή ιδιοκτήτης ή ονοματεπώνυμα;
2. Ελέγξτε τον συντάκτη
Η ταυτότητα ενός αξιόπιστου συντάκτη είναι εύκολο να πιστοποιηθεί. Εάν το όνομα του συντάκτη αποτελεί αποκύημα της φαντασίας, τότε το περιεχόμενο του άρθρου είναι πιθανό να είναι ψευδές. Έχει γράψει άλλα άρθρα; Έχει κανάλι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (πχ. facebook, youtube κτλ.);
3. Ελέγξτε τις αναφορές/ πηγές του άρθρου
Χρησιμοποιεί ο συντάκτης αξιόπιστες πηγές (δήμαρχος, υπουργός, καθηγητής αναγνωρισμένου πανεπιστημίου, δικαστής, ειδικός στο θέμα κτλ);
Αν χρησιμοποιεί αναφορές σε ειδικούς, είναι αυτοί υπαρκτά πρόσωπα και πράγματι ειδικοί;
Υπάρχουν σύνδεσμοι (link) που να οδηγούν σε αναγνωρισμένα επιστημονικά περιοδικά ή οπτικοακουστικό υλικό;
Εάν μία είδηση χρησιμοποιεί ανώνυμες ή καθόλου πηγές, τότε ενδέχεται να είναι ψευδής!
4. Σκεφτείτε πριν το μοιραστείτε με άλλους!
Ο τίτλος του άρθρου μπορεί να είναι προκλητικός, προκειμένου να σας δελεάσει να κάνετε κλικ και πολλές φορές χωρίς να το διαβάσετε! Θα μπορούσε να είναι παραποίηση νέων ή παλαιών συμβάντων ή σάτιρα. Εάν ένα γεγονός είναι πραγματικό, τότε πιθανότατα θα το καλύψουν και άλλα, μέσα ενημέρωσης. Συγκρίνετε τις διάφορες πηγές ειδήσεων πριν καταλήξετε σε συμπεράσματα και το μοιραστείτε γιατί στο τέλος εσείς θα μεταφέρεται ψευδείς ή παραπλανητικές ειδήσεις και πολλές φορές με καταστροφικές συνέπειες!
5. Σχόλια στο άρθρο
Αν στο ενημερωτικό άρθρο τα σχόλια των αναγνωστών είναι κλειδωμένα τότε ο δημοσιογράφος δεν επιθυμεί αλληλεπίδραση, όπως και επιπλέον πληροφορίες γιατί φοβάται το τι θα γράψουν οι χρήστες. Δείτε τα σχόλια των αναγνωστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάτω από το άρθρο. Οι ενημερωτικοί οργανισμοί και οι δημοσιογράφοι επιθυμούν συμμετοχή του κοινού και νέες πληροφορίες γιατί αυξάνουν την επισκεψιμότητα τους αλλά και επιζητούν νέες πληροφορίες για τα θέματα τους. Το κοινό ή κάποιος στο κοινό έχει πληροφορίες και η αλήθεια πάντα στο τέλος θα αναρτηθεί!
6. Ελέγξτε την ημερομηνία δημοσίευσης
Αυτό που διαβάσατε πότε δημοσιεύθηκε; Βρείτε με μια μηχανή αναζήτησης όπως η google ο τίτλος του άρθρου έχει δημοσιευθεί και σε άλλους ενημερωτικούς οργανισμούς; Αν ναι, για τον πρώτο που το δημοσίευσε χρονικά τι ισχύουν για τα 1, 2, 3, 4 και 5 που αναφέραμε παραπάνω;
7. Αξιοποιήστε διαδικτυακές δωρεάν υπηρεσίες ελέγχου εγκυρότητας των ειδήσεων
Δείτε ένα παράδειγμα όπως το InVID το οποίο το χρηματοδότησε η Ευρωπαική Ένωση (δηλαδή όλοι εμείς) https://www.invid-project.eu/tools-and-services/invid-verification-plugin/
Ακόμη ένα παράδειγμα που αφορά τις φωτογραφίες είναι η χρήση της δωρεάν υπηρεσίας του Google Images (https://images.google.com/) η οποία με το που εισάγουμε μια φωτογραφία στη μηχανή αναζήτησης μπορούμε να δούμε που και πότε έχει χρησιμοποιηθεί ξανά η εν λόγω εικόνα.
Επιπλέον, σε περίπτωση που το άρθρο περιλαμβάνει έναν ισχυρισμό για κάποια συγκεκριμένη τοποθεσία τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πχ. το Google Maps και το Google Street View για να δείξουμε τι υπάρχει στη περιοχή.
Τέλος, μπορούμε να ελέγξουμε τι καιρό έχει μια συγκεκριμένη περιοχή, μια συγκεκριμένη μέρα και ώρα στο παρελθόν και να δούμε αν για παράδειγμα το βίντεο το οποίο αναρτήθηκε συγκεκριμένη μέρα και ώρα επιβεβαιώνει τον ίδιο καιρό. Με αυτό τον τρόπο κρίνουμε και την αξιοπιστία του οπτικοακουστικού υλικού.